اثری از علی سکاک
دوره قاجار ( ۱۳۱۶ ه.ق)
خط گلزار نستعلیق
ابعاد : ۲۰ در ۲۹
شیخ علی شالی معروف به سکّاک از خوش‌نویسان، نقاشان و هنرمندان اواخر قاجار و اوایل دورۀ پهلوی بود. او در نوشتن خطوط نستعلیق، شکسته، نسخ و ثلث مهارت داشت و بیشتر آثار بازمانده از او به‌شکل گلزار، آینه‌ای (متقابل) و اجراهای تزئینی است.
وی در ساختن ابزار و وسایل خوشنویسی هم دست داشت و در سال ۱۳۰۸ خورشیدی درگذشت. آثار او تا دهۀ هشتاد خورشیدی چندان مورد توجه مجموعه‌داران نبود اما امروزه طرفداران بسیار یافته است.
محققان، علی سکاک را یکی از پیشگامان خط گلزار میدانند. در کتاب "مرقع دلگشا" نیز که دربرگیرنده زندگی و آثار سه تن از خوش‌نویسان قزوین به نام‌های «ملک‌محمد»، «علی سکاک» و «محمدعلی خیارجی» است توضیحاتی در این خصوص داده شده و عنوان شده که هر سه از نامداران عرصه خط تزئینی و گلزار محسوب می‌شوند و با توجه به آثار ارزشمندی که از خود باقی گذارده‌اند می‌توان آنان را از پیشگامان و پیش‌کسوتان عرصه خط تزئینی و نقاشیخط در ایران به شمار آورد.
خط گلزار یکی از شیوه‌های تفننی خوشنویسی است. این خط به نقاشی خط بسیار نزدیک و در واقع پایه آن به‌شمار می‌رود. در این شیوه، تا آن جا که پیچ و خم‌های خط اجازه می‌دهد، درون خط اغلب با تصاویر گیاهی و گاه حیوانی و انسانی آرایش می‌شود. این خط را می‌توان در خطوط مختلف اجرا کرد، اما این کار در خط نستعلیق بیشتر انجام می‌شده‌است. پیش از آن که خط مورد نظر را خوشنویسی کنند آن را طراحی کرده و ترکیب می‌زنند. این طراحی‌ها با توجه به روش‌های مرسومی چون نقاشی، گل و مرغ و دیگر آرایه‌های تزیینی در سواد (سیاهی) خط اجرا می‌شوند.
به نظر می‌رسد نخستین آثار فن گلزار در خوشنویسی به منزلهٔ بخشی از مهارت تذهیب کارپیش رفته‌است. از قرن سیزدهم نقوش پیکره‌ها با موضوعیت مذهبی و اعتقادی به گلزار افزوده شد. اوج تنوع نقوش ونگاره‌ها را در دوره قاجاریه شاهد هستیم که به صورت رنگی و با پرداز و پرداخت‌های بسیار ظریف انجام شده‌است. از اواخر قرن ۱۴، نقوش کم‌کم با واقع گرایی غربی آمیخته و رنگ و بوی اروپایی گرفت و از نور و پرداز بیشتر بهره‌مند شدند. در سالهای اخیر نقوش گلزار دستخوش تغییرات شدند و فقط جهت پرکردن فضای سیاه کلمات با گلهای ختایی و اسلیمی به کار رفته‌است.
هنرمندان گلزار با گلهای تذهیب و اسلیمی، گل و بوته، گل و مرغ، نقوش جانوری - اساطیری، نقوش انسانی و روایات مذهبی، آرامگاه‌ها و خوشنویسی درون خطوط را مزین می‌نمودند. این نقوش در چهارگروه مذهبی، باستانی، ادبی ودرباری دسته‌بندی می‌گردد. از استادان برجسته خط گلزار چون محمود زین الدین، محمدباقر زرین قلم، اسماعیل جلایر، محمدکاظم، محمد صادق، محمدعلی، عباس بنصبور، حسن زرین قلم، شیخ علی سکاک و محمدعلی خیارجی می‌باشند.
منابع:
https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%B1_(%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C)
https://ketab.ir/book/5dda0c19-9e1b-4f18-ab06-f4445d80f0ec
https://en.civilica.com/doc/923387/
https://khattat.org/properties/%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B3%DA%A9%D9%91%D8%A7%DA%A9/
