به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، خانه آیت‌الله حاج سیداحمد طالقانی، پدر جلال و شمس آل‌احمد در محله پاچنار تهران در خیابان «کارکن اساسی» واقع شده است. این خانه سال ۱۳۸۳ در فهرست میراث ملی ثبت شد و اکنون در مالکیت صندوق بهره‌برداری و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی است.
این خانه که روزگاری قرار بود «خانه باستان‌شناسان کشور» شود، احوال ناخوشایندی را پشت سر گذاشت و پاتوق معتادان و زباله گردان شد اما بالاخره در سال ۱۳۹۹ در یک مزایده، مرمت، احیاء و بهره‌برداری آن واگذار شد.
* از جلال تا امیر چلچله
با وجود آنکه خانه پدری جلال‌آل‌احمد، این روحانی متنفذ و سیاسی تأثیر گذار در آن سالها چندین بار توسط صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی به مزایده گذاشته شده بود اما احیاگر و بهره‌برداری برای آن پیدا نشد حتا خانواده آل احمد نیز حاضر نبودند برای مرمت و احیا این خانه ورود کنند. محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال آل احمد در دی ماه سال ۱۳۹۹ در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرده بود" با راه‌اندازی «صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی» این بنا و تعداد قابل توجه دیگری از بناها، آثار ملی و تاریخی و فرهنگی کشور در اختیار این صندوق قرار گرفت تا با مزایده آنها برای مرمت و نگهداری‌شان فکری شود، به این امید که یک سرمایه‌گذار فداکار جلو بیاید. تا کنون نیز سه بار آگهی مزایده منتشر شده است، اما به نظر می‌رسد همه آنها بی‌نتیجه مانده‌اند." در نهایت در سال ۹۹ برای خانه پدری جلال آل احمد، کاربری «فرهنگی، هنری، آیینی و پذیرایی ، گردشگری» تعریف شد و محبوبه کاظمی دولابی (کارآفرین، پژوهشگر و توسعه گر فرهنگی) در مزایده شرکت کرد تا خانه پدری جلال‌آل‌احمد که نوجوانی جلال در آن سپری شده است را احیا کند.
محبوبه کاظمی دولابی (احیاگر خانه پدری جلال آل احمد) دراین باره گفت: خانه را به نام «امیر چلچله» می‌شناختند نه پدر جلال آل احمد! خانه زباله‌دانی شده بود، طوری که ۲۰۰ نیسان زباله از این خانه خارج کردیم. اینجا اقامتگاه معتادان شده بود، می‌گفتند اینجا خانه امیر چلچله است. تقریبا حدود پانزده تا بیست معتاد و چند قلاده سگ در این خانه ساکن شده بودند و هنگام تحویل بنا به سختی آنها را بیرون کردند. چند باری هم در را شکستند و ورود کردند، با صبوری و کمک نیروی انتظامی آنها را بیرون کردیم و هر بار در را تعمیر کردیم.
*ویرانه ای از تاریخ
به گفته کاظمی، اردیبهشت ۱۴۰۰ خانه پدری جلال آل احمد به او تحویل داده شد این درحالی است که این خانه هیچ زیرساختی نداشت. آب، برق و گاز نداشت. کنتور آب را کنده بودند و تمام سیم‌ها حتی از داخل بنا سرقت شده بود. لوله ها بریده و کنده شده بودند و گاز به دلیل بدهی سنگین قطع بود.
تمام این موارد شروع کار مرمت را به تأخیر انداخت و بعد از رفع مشکلات زیر ساخت که به سختی و با پیگیری‌های مکرر احیاگر انجام شد، چالش‌های دیگر رخنمایی کرد، چراکه شواهد دال بر آن بود که مدتها آب، خانه را گرفته بود و شاید اگر همسایه ها شکایت نمیکردند هیچکس خبردار نمیشد و خانه فرو میریخت. همین آبگرفتگی که هنوز مسببان آن مشخص نیستند و خانواده آل احمد هم اظهار بی اطلاعی میکنند عامل نم گرفتگی خانه آیت‌الله حاج سیداحمد طالقانی شد و کار مرمت را سختتر کرد و باز به تاخیر انداخت.
کاظمی در این باره گفت: نم و خیسی بنا که به دلیل آب گرفتگی آن هم به مدت طولانی وجود داشت، ما را دچار افزایش هزینه های زیاد و کندی در انجام عملیات مرمت کرد. چاره ای جز انتظار برای خشک شدن فضاها خصوصا فضاهای زیرین و کف نداشتیم و مجبور به برداشتن لایه های عمیق از کف شدیم تا بتوانیم راههای تنفس کف را ایجاد کنیم و به زنده ماندن این بنای میراثی کمک کنیم. این همه بی تفاوتی برای من جای تعجب داشت! چرا تمام دغدغه ها برای زنده ماندن این بنا فقط به صورت داد و فریاد در رسانه بود و در عمل صفر ؟؟!
او ادامه داد: قرارداد ما برای سال ۱۳۹۹ بود و تاخیرهای لحاظ شده تاثیری در هزینه‌های ما که اکنون ۴۰۰ برابر بیشتر شده نداشت. هر روز هم با چالش جدید روبه رو میشویم. برای مثال، هر گونی سیمان که ۸ هزار تومان بود، امسال ۱۳۰ هزار تومان شده. شاید هزینه‌ای که همان ابتدا برای مرمت و احیای این خانه پیش‌بینی کرده بودند الان فقط دستمزد کارگران می‌شود. این درحالی است که تاکنون یک ریال هم وام نگرفته ایم و صندوق احیا هر روز سنگی تازه جلوی پایمان می اندازد. یک روز صورت وضعیت را بهانه میکند و یک روز ریز متر میخواهد. یک روز میگویند دریافت وام ربطی به صورت وضعیت ندارد و یک روز دیگر چیز دیگری میگوید. گویی کارشناسان صندوق بهره‌برداری و احیای خانه ها و بناهای تاریخی سلیقه‌ای عمل میکنند و استانداردی در این خصوص وجود ندارد. ما می‌خواهیم خانه پدری جلال آل احمد در کوچه کارکن اساسی خیابان خیام تبدیل به پاتوق فرهنگی و محلی برای حضور هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر شود و برای تحقق این مهم نیازمند تسریع و تسهیل امور هستیم.
* مرمت و احیا با الهام از نوشته‌های جلال
این توسعه گر فرهنگی افزود: مرمت و احیا یک خانه تاریخی که داستان‌های زیادی درباره آن وجود دارد کار ساده‌ای نیست. سعی کردیم با پرس و جو و گفتگو با دوستان و آشنایان و خانواده آل احمد و اهل فن، مرور خاطرات و نوشته‌های جلال و عکسها و تصاویری که در اختیار داشتیم، قصه خانه را احیا کنیم. برخی از بخش‌های این خانه مانند طاقچه‌ها از زیر چندین لایه سیمان و گچ بیرون آمده‌اند. ما با دقتِ تمام لایه‌های گچی و سیمانی را برداشتیم تا آجرها نمایان شد و خانه‌ای که در دوره احمدشاه قاجار بنا شد و در روزگاری، محل اجتماع علما و روحانیون تهران بود، رخ نمایی کرد.
او خاطرنشان کرد: برای هر بخش از خانه پدری جلال‌آل‌احمد یک کاربری خاص طراحی می‌کنیم. می‌خواهیم پاتوقی باشد برای افراد فرهنگی. قرار نیست محدودیتی برای حضور افراد باشد. اینجا را صرفا برای بازدید احیا نمی‌کنیم، بلکه می‌خواهیم در کنار نشستن کار فرهنگی انجام شود و رضایت مخاطب را جلب کنیم.
کاظمی دولابی خاطر نشان کرد: کاربری خانه پدری جلال فرهنگی، هنری، آیینی، پذیرایی و گردشگری تعریف شده، در این بنای تاریخی از سال ۱۳۱۰ خورشیدی اتاقی به نام روضه وجود داشت که به مناسبت‌های مختلفی از جمله سوگواری برای ائمه اطهار (ع) در این اتاق روضه‌خوانی انجام می‌شد. از این رو سال گذشته به منظور پاسداشت میراث ناملموس و فرهنگی روضه‌خوانی، سوگواره و آیین «روضه حضرت فاطمه (س)» را با حضور هنرمندان هنرهای ایرانی و اسلامی در اتاق روضه برگزار و این رسم و میراث را احیا کردیم و بعد از سالها صدای روضه خوانی در خانه پدری جلال طنین انداز شد. همچنین جشن صد سالگی جلال را با عنوان «یکصدسال روشنفکری ایران» برگزار کردیم تا با بررسی روند مرمت این بنای تاریخی و یاد بود جلال آل احمد و آقا سید احمد طالقانی گامهای نخست احیا خانه پدری جلال‌آل‌احمد را برداشته باشیم.
احیاگر خانه پدری جلال‌آل‌احمد در پایان افزود: بحث کار عملی با شعار فرق دارد. کسانی که دغدغه دارند باید در میدان عمل، خودی نشان دهند. داد و فریاد و حرفهای قشنگ زدن را همه بلد هستند باید دید چه کسی در عمل دغدغه مند است. "دو صد گفته چون نیم کردار نیست " با وجود شرایط موجود و بی ثباتی اقتصادی و تورمی که با آن روبه رو هستیم، پای مواریث فرهنگیمان با اقتدار ایستاده ایم و امید داریم که خانه پدری جلال آل احمد با حالی خوب، پاتوقی فرهنگی_ هنری برای هنرمندان، نویسندگان، شاعران و اهل قلم و اندیشه و محل بازدید گردشگران علاقه مند شود و برای آيندگان به يادگار باقی بماند.
