.jpg)
ایران آرت: تردیدی نیست حراج‌های آنلاین توفیق حراج‌های حضوری و مرسوم را ندارند اما چه کسی می‌داند روزهای بیماری زده امروز، چه زمانی به پایان می‌رسد…
حسین هاشم پور، روزنامه نگار و سردبیر ایران آرت گفت: به تازگی اعلام شد حراج خاورمیانه ساتبیز مانند حراج خاورمیانه کریستیز، آنلاین بر پا می‌شود، ساتبیز همین روزها و کریستیز ۲۱ آبان تا چهارم آذر بازار هنر منطقه را داغ خواهند کرد، این در حالی ست که دو حراجی ایرانی یعنی باران و تهران که در سال‌های اخیر به صورت مستمر و بدون وقفه برگزار شده‌اند هنوز به صورت رسمی اعلام نکرده‌اند چه تمهیدی برای این روزگار بحرانی در نظر دارند.
هاشم‌پور با تشریح یکی از گمانه‌ها گفت: شاید تعطیلی یک‌ساله نخستین راهکاری باشد که به ذهن خطور می‌کند اما با توجه به نامعلوم بودن زمان پایان این همه گیری ویروسی و نیز هزینه‌های ثابتی که حراج‌ها یدک می‌کشند اعم از حقوق کارکنان، اجاره دفتر و… سبب می‌شود تا چنین گمانه‌ای به آخرین راه موکول شود.
غیر از این، هدفی استراتژیک نیز در میان است: عدم برپایی حراج تهران که به هنر معاصر و مدرن تمرکز دارد و نیز حراج باران که به خط، خوشنویسی و هنرهای ایرانی اسلامی اختصاص دارد، خریداران معدود این عرصه (نسبت به جمعیت ۸۰ و چند میلیونی) را پراکنده‌تر از همیشه می‌کند؛
مشتریانی که خانواده تجسمی با هزاران خون دل خوردن آنان را گرد هم آورده و در ۹ ماه گذشته در سایه فروپاشی اقتصاد کرونا زده، اولویتی برای بازار هنر قائل نبود، در صورت‌عدم برپایی حراج‌ها می‌تواند از این حوزه دورتر هم شود و رخوت بازار هنر را دامنه دارتر کند و به طبع بازگشت‌شان به این وادی را سخت تر.
او تاکید کرد: از طرف دیگر، گفتگوهای میدانی می‌گوید جامعه تجسمی خواهان برپایی این حراج هاست، و تعویق در حراجی‌ها را تداوم رکود بازار هنر و صد البته کار گالری‌ها قلمداد می‌کند؛
اهالی تجسمی با اینکه به سبب بالا رفتن قیمت آثار تجسمی گلایه‌هایی از حراجی‌ها دارند اما در عین حال اذعان دارند که این حراج‌ها توانسته‌اند یک انرژی بزرگ به بازار هنر و ارزش افزوده‌ای ملموس به آثار هنری تزریق کنند، بسیاری از خریداران چند صد میلیونی جوان و نیز مجموعه داران نوظهور، خرید آثار هنری را به شوق رقابت در این حراج‌ها آغاز کرده‌اند و پیش از آن هرگز از هیچ گالریی خرید نکرده بودند!
هاشم‌پور خاطر نشان کرد: برخی نیز تعلل حراجی‌ها در اعلام برگزاری یاعدم برگزاری را به انتخابات آمریکا ربط می‌دهند؛ همان سان که همه چیز در مملکت در حالت تعلیق است که ترامپ می‌شود یا بایدن، بازار هنر نیز چشمی به این معادله سرنوشت ساز سیاسی دارد؛ چه کسی ست که نداند تلاطم در قیمت ارزهای خارجی فراتر از زلزله هفت ریشتری بنیان اقتصاد ایران را به لرزه درمی آورد؛ البته دلار ۳۰ و چند هزار تومانی برای خرید و فروش آثار هنری در عین تهدید، فرصت‌هایی نیز برای مارکت هنر به همراه می‌آورد که فرصت شرح آن در این مجال نیست؛ اما بی‌ثباتی در ارزهای خارجی یک سم مهلک برای هر پدیده اقتصادی از جمله اقتصاد هنر است.
این روزنامه نگار تصریح کرد: در چنین وضعیت بغرنجی، به نظر می‌رسد حراج آنلاین در دسترس‌ترین گزینه برای ادامه فعالیت در این سال سخت است، کما اینکه حراج خانه‌های بین المللی و معتبر نیز چنین کرده اند، اما شاید چنین راهکاری منطق لازم در ایران را به همراه نداشته باشد؛
مهم‌ترین دلیل آن این است که پدیده حراجی در کشورمان نوظهور است و عمرش به زور به یک دهه اخیر می‌رسد، از این رو خریداران و مشتریان آثار هنری در ایران همچنان عادت دارند حتمن آثار را از نزدیک ببینند و در خصوص آثار با قیمت‌های بالا چه بسا لمسش کنند (!) و حتی چند کارشناس معتمدشان هم آن‌ها را ارزیابی کنند… خلاصه اینکه هنوز فرهنگ خرید آنلاین آثار هنری دستکم آثار گران قیمت شکل نگرفته است و احتمالا حالا حالاها با آن فاصله داریم.
این روزنامه نگار برای اثبات فرضیه خود به دیدگاههای مدیران حراجی‌های تهران و باران اشاره کرد:
قرار بود سیزدهمین حراج تهران ۲۷ تیرماه برگزار شود اما به دلیل اوج گیری شیوع بیماری کرونا با دو ماه تاخیر به ۲۸ شهریور ماه موکول شد؛ لیکن تداوم وضعیت نامساعد برگزاری آن در شهریورماه را کنسل کرد و اکنون شنیده می‌شود آبان ماه موعد برپایی آن خواهد بود.
این در حالی ست که حراج تهران به کل به برپایی حراج آنلاین، بی‌اعتماد و بی‌اعتقاد است؛ چندی پیش، علیرضا سمیع آذر در گفت و گویی به یک رسانه گفته بود که قصد ندارد حراج تهران را به صورت آنلاین برگزار کند. او حتی برگزاری حراج آنلاین کریستیز را هم حراج مهمی ندانسته بود.
او معتقد است: «هیچ وقت حراج آنلاین به اندازه حضوری نمی‌تواند موفق باشد و بعضی مؤسسات هم که گهگاه حراج‌هایی برگزار کردند خیلی در سطح پایین با فروش‌هایی غیرقابل مقایسه با حراج‌های حضوری بود. در مجموع از نظر اقتصادی فقط در حدی بوده است که بگویند روند ادامه دارد نه به صورت جدی تر. هیچکس به طور جدی دنبال حراج آنلاین نیست.»
محبوبه کاظمی دولابی، مدیر حراج باران هر چند ارزیابی بد بینانه‌ای از حراج آنلاین ارائه نمی‌دهد اما تردید برای برپایی آن را پنهان نمی‌کند: «برای پنجمین حراج باران برنامه‌هایی داریم، طبیعی ست که نمی‌خواهیم مقهور این ویروس منحوس شویم و نباید کارها را تعطیل کرد اما در عین حال باید مسیری را برگزید که سلامت آحاد جامعه تضمین شود و گزندی به کسی نرسد، از این رو هنوز در خصوص چگونگی برگزاری حراج تصمیم نگرفته‌ایم و منتظر شرایط خاص آن روزها هستیم که متاسفانه مقام‌های بهداشتی درباره پاییز پیش بینی‌های خوبی ندارند؛ صحبت‌هایی درباره برگزاری حراج پنجم باران به صورت مجازی داشته ایم، اما آثار خطی متفاوت هستند و اغلب باید توسط خریدار و کارشناسان آن‌ها از نزدیک دیده و بررسی شوند. ضمن اینکه تجربه جهانی می‌گوید حراج‌های مجازی چندان موفق نیستند. امیدواریم با اتخاذ یک راهکار درست و تحقق یک حراج موفق بتوانیم انرژی مثبت به جامعه انتقال دهیم.»
هاشم‌پور تاکید کرد: وضعیت نامشخص حراج‌های ایرانی در حالی ست که اکثریت گالری‌های تهران و به طبع سراسر ایران سال ۹۹ را بسیار کم رونق پشت سر گذاشته‌اند و بسیاری از آن‌ها به جهت ممنوعیت‌های متعدد پیش روی رویدادهای هنری یا تعطیل بوده‌اند و یا کم‌ترین فعالیت را دارند؛ به طبع همین نا به سامانی تاریخی از وضع اسفبار هنرمندان تجسمی می‌گوید که نه می‌توانند نمایشگاه برگزار کنند و نه کلاس‌های آموزشی دارند. در کنار همین‌ها این واقعیت تلخ بیرونی نیز به وفور دیده می‌شود که با افزایش دیوانه‌وار قیمت رنگ، بوم و قرار گرفتن واردات متریال‌های خلق آثار هنری در فهرست لوازم لوکس (!) طیفی وسیع و گسترده‌ای از نقاشان جوان دیگر حتی توان خلق یک نقاشی را هم ندارند و در بن بست فروش آثار جوانانه به شغل شریف تاکسی‌های اینترنتی مشغول اند. به طبع مجسمه سازان و دیگر هنرمندان جوان نیز به همین درد دچارند.
هاشم‌پور در عین حال گفت: اما خبری کاملا متضاد که حتمن شما را شوکه می‌کند این است که بر خلاف وضع عمومی هنر که ۹۰ درصد جامعه هنری‌مان را زمین گیر کرده است، در دو ماه اخیر، بازار ثانویه داغ و پر رونقی برای آثار اساتید تثبیت شده (مستر پیس ها) وجود دارد که سرمایه گذاران را متوجه خود کرده است، در این بازار که محدود به چند نام تثبیت شده بازار هنر است، پول نقد و تسویه حساب فوری حرف اول را می‌زند از این رو این معاملات چندان علاقه‌ای به ورود به حراجی‌ها ندارند؛ آگاهان به این بازار می‌دانند آثاری از سهراب، محصص، اوس منیر، یکتایی… خط‌هایی از میرعماد، میرزا غلامرضا اصفهانی، کلهر، درویش، زرین قلم و… ارزش افزوده‌ای مانند سکه، دلار و خانه دارد.
هاشم‌پور در پایان یادآور شد: با توصیف این شرایط، آبان ماه سرنوشت‌سازی برای بازار هنر پیش رو داریم باید دید حراجی‌ها چه تصمیمی خواهند گرفت؛ به هر حال آن‌ها بنگاه‌های اقتصادی خصوصی هستند و بر اساس منافع خویش تصمیم می‌گیرند.
